• حقیقت حج چیست؟

موضوع: شهادت امام باقر علیه السّلام

کلمات کليدي: احتجاج امام باقر، تفسیر به رأی، حقیقت حج، قتادة بن دعامه

زید شَحّام می‎ گوید: قتادة بن دعامه (از مفسران و دانشمندان معروف اهل تسنن) بر امام باقر علیه السّلام وارد شد.

حضرت از او پرسیدند: قتاده! تو فقیه اهل بصره ‎ای؟

گفت: چنین گمان می‎برند.

امام فرمودند: شنیده ‎ام قرآن را تفسیر می‎کنی؟

عرض کرد: آری!

فرمودند: قرآن را با علم تفسیر می‎کنی یا با جهل؟ عرض کرد: با علم!

امام فرمود: ... من از تو می‎پرسم.

عرض کرد: بپرسید.

حضرت فرمود: راجع به این گفتۀ خداوند عزّ و جلّ در سبأ به من توضیح بده: «و قَدّرنا فیها السَّیرَ سیروُا فیها لَیالِیَ و اَیّاماً آمنین: و ميان آنان و ميان آباداني هايى كه در آن ها بركت نهاده بوديم شهرهاى متّصل به هم قرار داده بوديم و در ميان آن ها مسافت را، به اندازه، مقرر داشته بوديم. در اين [راه‏]ها، شبان و روزان آسوده ‏خاطر بگرديد.»^[1]

قتاده گفت: منظور کسی است که با توشه و راحله (نوعی مرکب) و کرایۀ حلال به عزم این خانه (کعبه) از خانه خود خارج می شود. (چنین کسی) در ایمنی به سر خواهد برد تا به وطن خود باز گردد.

امام فرمود: قتاده! تو را به خدا سوگند می‎دهم! آیا غیر از این است که گاهی کسی با زاد و راحله و کرایۀ حلال به قصد این خانه (کعبه) از خانه خود خارج می شود اما در راه دچار دزدان می‎شود و با این حال به او صدمه ‎ای بزنند که موجب هلاکتش شود؟ عرض کرد: آری به خدا! (چنین است)

امام فرمود: وای بر تو قتاده! اگر قرآن را فقط با رأی خود تفسیر کرده ای، هلاک شده ‎ای و (دیگران را که مرید تواند و از تو حرف می‎شنوند) هلاک کرده ‎ای و اگر این تفسیر را از دیگران گرفته‎ ای (باز) هلاک شده ای و هلاک کرده‎ای!

وای بر تو قتاده! (منظور خداوند در این آیه) کسی است که با زاد و راحله و کرایۀ حلال از خانۀ خود به قصد این خانه (کعبه) خارج شود در حالی که نسبت به حق ما معرفت داشته و قلبش به ما مایل باشد. همچنان که خداوند عزّ و جلّ فرموده (که حضرت ابراهیم علیه السّلام چنین دعا نمود): «فَاجعَل اَفئِدَةً مِنَ النّاسِ تَهویِ اِلَیهِم: (خدایا!) پس دل‌هاى برخى از مردم را به سوى آنان مایل گردان»^[2] و منظورشان خانۀ کعبه نبود و گرنه باید می فرمود به سوی آن (و نه آنان). به خدا سوگند! دعای ابراهیم ما هستیم (ما مشمول دعای ابراهیم هستیم) که هرکس قلباً ما را دوست داشته باشد(قلبش به سوی ما مایل باشد) حجش مقبول خواهد شد و گرنه مقبول نیست. ای قتاده! اگر چنین باشد آن فرد روز قیامت از عذاب جهنم در امان است.

قتاده عرض کرد: به خدا سوگند! بعد از این، این آیه را جز این، تفسیر نخواهم کرد. امام فرمودند: وای بر تو قتاده! قرآن را فقط کسی که به او خطاب شده است، می شناسد.^[3] (یعنی اگر بخواهی با حقایق قرآن آشنا شوی باید به سراغ ما بیایی و بس)

و در جای دیگری می فرمایند:

مردمان مأمور شده‏ اند كه به نزد این سنگ‌ها آیند و گرد آن طواف نمايند، آنگاه نزد ما آيند و ولایت (دوستى و متابعت) خود را به ما اعلام نمايند و نصرت و يارى خود را نسبت به ما عرضه دارند.^[4]

-----------------------------------------------

[1] سبأ: 18-ترجمه فولادوند

[2] ابراهیم: 37-با استفاده از ترجمه فولادوند

[3] بحارالانوار، ج 46، صص 349 - 350.

[4] عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 262-با استفاده از ترجمه غفاری و مستفید

نوشته شده توسط رفیق دوست در روز جمعه 1392/7/19 ساعت 16:8

من این مطلب را پسندیدم