• سید رضی رحمه الله

موضوع: معرفی علما

کلمات کليدي: سید رضی، نهج البلاغه

ابو الحسن، محمد بن حسين بن موسى موسوى بغدادى، معروف به سيد رضى در سال 359 هجرى در شهر بغداد به دنيا آمد.

 او از خانواده‏اى شريف و اصيل و از نسل ائمه معصومين عليهم‏السلام است.

نسب او از طرف پدر به امام موسى كاظم عليه‏السلام و از طرف مادر به امام زين العابدين عليه‏السلام مى‏رسد.

پدرش ابو احمد حسين، ملقب به طاهر و ذوالمنقبتين است كه از شخصيت‏هاى برجسته و مورد توجه حكومت بوده. او بزرگ سادات و مسئول رسيدگى به شكايات مردم و امير حج بود.

مادرش فاطمه دختر ابو محمد، حسين بن احمد بن محمد ناصر كبير، زنى دانشمند و با تقوا بود و شيخ مفيد كتاب «أحكام النساء» را به درخواست ايشان به نگارش درآوردند.

شروع به تحصيل‏

شبى شيخ مفيد فاطمه زهرا سلام الله عليها را در خواب ديد كه دست امام حسن و امام حسين عليهماالسلام را در حالى كه دو كودك خردسال هستند گرفته و نزد او آورد و فرمود:

«اى شيخ به اين دو كودك من علم فقه بياموز».

شيخ مفيد پس از بيدار شدن، از اين خواب خود شگفت زده شد. صبح همان روز مادر سيد رضى و سيد مرتضى دست دو كودك خود را گرفته و نزد او آورده و گفت:

«اى شيخ به اين دو كودك من علم فقه بياموز».

شيخ مفيد از اين حادثه منقلب و گريان گشت و خواب خود را براى آنان تعريف كرده و مسئوليت تربيت و تعليم اين دو سيد بزرگوار را عهده‏دار گرديد.

شخصيت‏

سيد رضى شخصيتى انديشمند و داراى قدرت هوش و دركى بالا بود. او مدرسه‏اى در شهر بغداد تأسيس كرد و به تربيت شاگردانى در علوم اسلامى پرداخت. كتابخانه بزرگى نيز براى استفاده شاگردان خود در آن مدرسه برپا نمود.

مقام حكومتى‏

در سال 388 هجرى بهاء الدولة او را به جانشينى خود برگزيده و لباس‏هاى فاخرى به او هديه داده و او را به مقام رياست سادات و مسئول رسيدگى به شكايات مردم و امارت حج منصوب نمود.

در سال 397 هجرى نيز از طرف بهاء الملك همين مقام به او داده شد.

القاب حكومتى‏

در سال 388 هجرى از طرف بهاء الدولة ملقب به «شريف جليل» و در سال 398 ملقب به «ذو المنقبتين» گرديد و در همان سال از طرف بهاء الدولة ملقب به «رضى ذو الحَسَبين» گشت.

در سال 401 هجرى نيز از طرف قوام الدين ملقب به «شريف أجلّ» شد.

اساتيد

از اساتيد سيد رضى مى‏توان به اين شخصيت‏ها اشاره كرد:

1 - شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نعمان‏

2 - ابو بكر، محمد بن موسى خوارزمى‏

3 - ابو الحسن، على بن عيسى ربعى

‏4 - ابو الفتح، عثمان بن جنى موصلى‏

5 - ابو سعيد، حسن بن عبد الله سيرافى‏

شاگردان

سيد رضی در حين فراگيری و قبل از فارغ التحصيلی، اقدام به پرورش طالبان علم و جويندگان معرفت می كرد. وی در بوستان معرفتش به پرورش شاگردانی پرداخت كه به هر يك از آنان افتخار می ورزيد. به طوری كه هر يك از آنان مانند قمری در فلك علم و فرهنگ می درخشند. نام برخی از آن به قرار زير است:

1- سيد عبد الله جرجانی، مشهور به ابوزيد كيابكی

2- شيخ محمدحلوانی

3- شيخ جعفر دوريستی(متوفی حدود 473 ق. )

4- شيخ طوسی(م 460 ق. )

5- احمد بن علی بن قدامه مشهور به اين قدامه(م 486 ق. )

6- ابوالحسن هاشمی

7- مفيد نيشابوری(م 455 ق. )

8- ابوبكر نيشابوری خزاعی(متوفی حدود 480ق. )

9- قاضی ابوبكری عكبری(م 472 ق. )

10- مهيار ديلمی.

نهج البلاغه

هر روز كه سپری می شد برگ زرينی به دست توانای سيد رضی بر تاريخ تابناك اسلام افزوده می گشت. او با قلمی روان و علمی فراوان خدمات ارزنده ای ارائه كرد. برای كتاب وحی تفسير نوشت، احكام فقهی تدوين كرد، با اشعار نغز و قصيده های بلند خود سيل معارف، روان ساخت و مسئوليت های طاقت فرسای دينی، سياسی، اجتماعی را بر عهده گرفت، و... با همه اينها احساس خلاء و كمبود می كرد و گويی رسالتی بزرگ بر دوش او گذاشته شده است.

وی می بايست از فضای آزاد به وجود آمده كمال استفاده را می برد و با شناساندن اصالت شيعه، اسلام واقعی را به جهانيان معرفی می كرد. سيد رضی به خوبی می دانست كه رسالت بدون امامت ناقص است و شهر علم پيامبر صلی الله عليه و آله  بدون وجود علی عليه السلام شهری بی دروازه می ماند و بدون معصوم، قرآن بدون مفسر خواهد بود. می بايست قدم به ميدان گذاشت و اقدامی كرد و كاری را كه انجام آن برای گذشتگان ميسر نگشته است به سر منزل مقصود رساند.

شريف رضی با اين تفكر الهی كار بزرگی را آغازيد. همان كاری كه ثمره شيرينش در كلام بلند مولا علی عليه السلام به بار نشست و كتاب هميشه جاودان نهج البلاغه را به ارمغان آورده، نام و ياد سيد رضی را برای هميشه زنده نگه داشت. در حقيقت او اولين عالمی است كه كلمات و خطبه های اميرالمومنان علی عليه السلام را گردآوری و تدوين كرد.

سایر تأليفات‏

سيد رضى داراى تأليفاتى ارزشمند دیگری نیز می باشد. مانند:

1 - خصائص الأئمة عليهم‏السلام‏

2 - تلخيص البيان عن مجاز القرآن‏

3 - المجازات النبوية

4 - حقايق التأويل في متشابه التنزيل‏

از ديدگاه دانشمندان اهل تسنن

سيد رضی از نظر مقامات بلند علمی و فضيلتهای ارزشمند اخلاقی، خود را به مرحله ای رساند كه گوی سبقت از ديگران ربود تا بدان حد كه خاص و عام، دوست و دشمن و عالم و عامی به ديده احترامش می نگريستند و زبان به تعريف و تمجيدش می گشودند. دانشمندان و بزرگان اهل سنت درباره عظمت هميشه درخشان سيد رضی سخنان جالب توجهی دارند كه در ذيل به پاره ای از آنها اشاره می كنيم.

عبدالملك ثعالبی، شاعر معاصر سيد رضی در كتاب تحقيقی و ادبی خويش «يتيمة الدهر» در وصف سيد می نويسد:

«تازه وارد ده سالگی شده بود كه به سرودن شعر پرداخت. او امروز سرآمد شعرای عصر ما و نجيب ترين سروران عراق و دارای شرافت نسب و افتخار حسب، و ادبی ظاهر و فضلی باهر و خود دارای همه خوبی هاست.» [ يتيمة الدهر، ج 3، ص 131. ]

خطيب بغدادی در كتابش موسوم به «تاريخ بغداد» می گويد:

«... رضی كتابهايی در معانی قرآن نگاشته است كه مانند آن كمتر يافته می شود.» [ تاريخ بغداد، احمد بن علی الخطيب، ج 2، ص 246. ]

جمال الدين ابی المحاسن يوسف بن تغری بردی اتابكی در كتاب «النجوم الزاهره فی ملوك مصر و القاهره» می نويسد:

«سيد رضی موسوی، عارف به لغت و احكام و فقه و نحو و شاعری فصيح بود. او و پدرش و برادرش پيشوای شيعيان بودند.» [ النجوم الزاهره، ج 4، ص 240 ]

وفات

سرانجام پس از عمرى خدمت به جهان اسلام و تشيع، سيد رضى در سن 47 سالگى و در سال 406 هجرى در شهر بغداد ديده از اين جهان فرو بست و در كاظمين، در كنار قبر امام موسى كاظم و امام جواد عليهماالسلام دفن شد.

نوشته شده توسط گروه معرفی علما در روز دوشنبه 1390/3/16 ساعت 9:58

من این مطلب را پسندیدم